Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh sỏi mật. Một số loại thực phẩm, đặc biệt là những thực phẩm giàu cholesterol, chất béo bão hòa, và carbohydrate tinh chế, có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật.
![]()
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh sỏi mật. Một số loại thực phẩm, đặc biệt là những thực phẩm giàu cholesterol, chất béo bão hòa, và carbohydrate tinh chế, có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật. Dưới đây là danh sách các loại thức ăn cần tránh hoặc hạn chế để bảo vệ túi mật và giảm nguy cơ mắc bệnh sỏi mật.
1. Thức ăn giàu chất béo bão hòa
Chất béo bão hòa làm tăng mức cholesterol trong máu và trong mật, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật. Những thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa thường khó tiêu hóa, làm tăng áp lực cho túi mật, dẫn đến sự tích tụ cholesterol trong mật. Dưới đây là một số loại thức ăn giàu chất béo bão hòa mà bạn nên tránh:
- Thịt đỏ: Thịt bò, thịt lợn, thịt cừu
- Thực phẩm chiên rán: Khoai tây chiên, gà rán, bánh quẩy chiên
- Sản phẩm từ sữa nguyên kem: Bơ, phô mai, sữa nguyên kem, kem
- Thực phẩm chế biến sẵn: Xúc xích, thịt xông khói, đồ hộp
Theo một nghiên cứu từ Journal of Gastroenterology, việc tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa làm tăng nguy cơ sỏi mật từ 25-30% so với những người có chế độ ăn ít chất béo.
2. Thực phẩm chứa nhiều cholesterol
Cholesterol trong thức ăn có thể làm tăng mức cholesterol trong mật, dẫn đến tình trạng dư thừa và hình thành sỏi mật. Việc giảm tiêu thụ thực phẩm giàu cholesterol là một trong những biện pháp hữu hiệu để giảm nguy cơ mắc sỏi mật. Các loại thực phẩm chứa nhiều cholesterol cần hạn chế bao gồm:
- Nội tạng động vật: Gan, tim, cật
- Lòng đỏ trứng: Mặc dù lòng đỏ trứng giàu dinh dưỡng, nhưng lại chứa hàm lượng cholesterol cao.
- Đồ hải sản có vỏ: Tôm, cua, sò, hàu
Nghiên cứu cho thấy, việc giảm tiêu thụ cholesterol có thể làm giảm nguy cơ hình thành sỏi mật đến 20%, đặc biệt ở những người có tiền sử mắc bệnh sỏi mật hoặc cholesterol cao.
3. Thực phẩm giàu carbohydrate tinh chế
Carbohydrate tinh chế như bánh mì trắng, mì ống, và các loại đồ ngọt không cung cấp nhiều chất dinh dưỡng và có thể làm tăng mức insulin trong máu. Khi mức insulin tăng, gan sản xuất nhiều cholesterol hơn, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật. Những thực phẩm giàu carbohydrate tinh chế mà bạn nên tránh bao gồm:
- Bánh mì trắng: Thay vào đó, bạn nên chọn bánh mì nguyên cám.
- Mì ống trắng: Chọn mì ống nguyên cám để thay thế.
- Bánh ngọt, bánh quy: Các loại đồ ngọt chứa nhiều đường và ít chất dinh dưỡng.
- Đồ uống có đường: Nước ngọt, nước trái cây công nghiệp
Theo American Journal of Clinical Nutrition, những người tiêu thụ lượng lớn carbohydrate tinh chế có nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn 30% so với người tiêu thụ ngũ cốc nguyên hạt.
4. Đồ uống có cồn ![]()
Tiêu thụ quá nhiều đồ uống có cồn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh sỏi mật do ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng gan và túi mật. Gan có vai trò quan trọng trong việc sản xuất mật và kiểm soát cholesterol trong cơ thể. Uống quá nhiều rượu bia làm gan bị quá tải, dẫn đến sự tích tụ chất béo trong gan và ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát cholesterol trong mật. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật.
Nghiên cứu từ Journal of Hepatology cho thấy những người tiêu thụ hơn 2-3 đơn vị cồn mỗi ngày có nguy cơ mắc sỏi mật và các bệnh liên quan đến gan cao hơn người không uống rượu bia.
5. Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh
Đồ ăn nhanh và các thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và muối, không chỉ làm tăng mức cholesterol trong mật mà còn ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa, gây áp lực cho túi mật. Hơn nữa, những thực phẩm này thường thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết như chất xơ, giúp điều hòa quá trình tiêu hóa và loại bỏ cholesterol dư thừa. Những loại thực phẩm chế biến sẵn nên tránh bao gồm:
- Hamburger, hotdog, pizza: Những món này chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol.
- Snack đóng gói: Khoai tây chiên, bánh quy, bánh ngọt công nghiệp
- Đồ hộp: Súp đóng hộp, thịt xông khói đóng hộp, xúc xích đóng gói
Theo một nghiên cứu từ British Journal of Nutrition, những người tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn có nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn 20-25% so với những người tiêu thụ thực phẩm tươi sống và tự nấu.
6. Đồ ngọt và thực phẩm chứa nhiều đường
Đường, đặc biệt là đường tinh luyện, có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật do tác động đến mức insulin và cholesterol. Khi lượng đường trong máu tăng, cơ thể có xu hướng tích trữ nhiều chất béo và cholesterol hơn, dẫn đến tăng nguy cơ sỏi mật. Các loại thực phẩm chứa nhiều đường cần hạn chế bao gồm:
- Bánh ngọt, kẹo
- Nước ngọt có ga và nước uống tăng lực
- Nước trái cây công nghiệp: Nước trái cây đóng chai chứa nhiều đường bổ sung và ít chất xơ.
Theo World Journal of Gastroenterology, người tiêu thụ nhiều đồ ngọt có nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn 20-30% so với người ăn uống cân bằng và hạn chế đường.
Lời khuyên của PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn
Để ngăn ngừa bệnh sỏi mật, hãy tập trung vào chế độ ăn uống giàu chất xơ, chất béo lành mạnh và thực phẩm tươi sống. Đồng thời, hạn chế các loại thức ăn có nguy cơ cao như:
- Thực phẩm giàu chất béo bão hòa và cholesterol
- Carbohydrate tinh chế
- Đồ uống có cồn
- Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ngọt
- Kết hợp một chế độ ăn lành mạnh với lối sống năng động, uống đủ nước và duy trì cân nặng hợp lý có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ hình thành sỏi mật.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh sỏi mật. Một số loại thực phẩm, đặc biệt là những thực phẩm giàu cholesterol, chất béo bão hòa, và carbohydrate tinh chế, có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật. Dưới đây là danh sách các loại thức ăn cần tránh hoặc hạn chế để bảo vệ túi mật và giảm nguy cơ mắc bệnh sỏi mật. 
.jpg)
