Ung thư dạ dày là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất trên thế giới. Theo báo cáo của GLOBOCAN 2020, ung thư dạ dày đứng thứ 5 về tỷ lệ mắc mới (1,09 triệu ca mới) và thứ 4 về tỷ lệ tử vong do ung thư với khoảng 769.000 ca tử vong mỗi năm.
Tầm quan trọng của tầm soát ung thư dạ dày
Tầm soát ung thư dạ dày là quá trình giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, trước khi các triệu chứng rõ ràng xuất hiện. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), khi ung thư dạ dày được phát hiện ở giai đoạn sớm, tỷ lệ sống sót sau 5 năm có thể đạt đến 90%, so với dưới 20% khi phát hiện muộn.
Tầm soát định kỳ là biện pháp hiệu quả nhất để phát hiện sớm ung thư dạ dày, giúp tăng cơ hội điều trị thành công và giảm nguy cơ biến chứng nặng. Dưới đây là các bước và phương pháp tầm soát phổ biến nhất.
Các phương pháp tầm soát ung thư dạ dày
Nội soi dạ dày (Endoscopy)
Nội soi dạ dày là phương pháp tầm soát chính xác và phổ biến nhất. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm có gắn camera (ống nội soi) để quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và phát hiện những bất thường như viêm loét, polyp, hoặc khối u. Nếu cần, bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết để lấy mẫu mô và kiểm tra dưới kính hiển vi để xác định có tế bào ung thư hay không.
Nghiên cứu tại Hàn Quốc cho thấy nội soi dạ dày có độ nhạy lên đến 95% trong việc phát hiện sớm ung thư dạ dày, đặc biệt là ở những đối tượng có nguy cơ cao .
- Ưu điểm: Nội soi cho phép nhìn thấy trực tiếp tình trạng niêm mạc dạ dày và có thể phát hiện các tổn thương rất nhỏ mà các phương pháp khác khó nhận biết. Đối với những người có tiền sử gia đình hoặc các yếu tố nguy cơ khác, nội soi định kỳ là phương pháp hiệu quả nhất.
- Nhược điểm: Nội soi dạ dày có thể gây cảm giác khó chịu trong quá trình thực hiện, đặc biệt là nếu thực hiện qua đường miệng. Tuy nhiên, quá trình này thường ngắn và có thể sử dụng thuốc gây mê nhẹ để giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn.
Sinh thiết (Biopsy)
Trong quá trình nội soi, nếu bác sĩ phát hiện bất kỳ tổn thương hoặc khu vực nghi ngờ nào, sinh thiết sẽ được thực hiện. Sinh thiết là phương pháp lấy mẫu mô từ khu vực bị ảnh hưởng và phân tích dưới kính hiển vi để xác định liệu có tế bào ung thư hay không.
Sinh thiết có độ chính xác rất cao, đặc biệt khi kết hợp với nội soi. Theo một nghiên cứu từ Nhật Bản, sinh thiết kết hợp với nội soi có thể phát hiện 99% các trường hợp ung thư dạ dày sớm .
Chụp X-quang với thuốc cản quang (Barium Swallow X-ray)
Chụp X-quang với thuốc cản quang là một phương pháp tầm soát bổ sung, đặc biệt ở những bệnh nhân có chống chỉ định với nội soi. Bệnh nhân sẽ uống một dung dịch chứa bari, giúp tạo hình ảnh rõ ràng hơn của niêm mạc dạ dày khi chụp X-quang.
Tuy nhiên, phương pháp này không chính xác bằng nội soi trong việc phát hiện ung thư giai đoạn sớm. Một nghiên cứu cho thấy độ nhạy của chụp X-quang có cản quang chỉ đạt khoảng 70% .
Xét nghiệm tìm vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori)
Helicobacter pylori là một loại vi khuẩn gây viêm loét dạ dày và có liên quan đến sự phát triển của ung thư dạ dày. Xét nghiệm tìm vi khuẩn H. pylori có thể được thực hiện thông qua mẫu máu, phân, hoặc hơi thở.
Xét nghiệm này không trực tiếp phát hiện ung thư, nhưng nếu dương tính với H. pylori, bệnh nhân có thể được chỉ định điều trị kháng sinh để loại bỏ vi khuẩn và giảm nguy cơ phát triển thành ung thư. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhiễm H. pylori làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày lên từ 2-6 lần .
Xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư (Tumor Marker Testing)
Một số dấu ấn sinh học trong máu có thể tăng cao khi cơ thể phát triển ung thư dạ dày, ví dụ như CA 72-4 và CEA (Carcinoembryonic Antigen). Tuy nhiên, các dấu ấn này không đặc hiệu và thường chỉ được sử dụng để theo dõi bệnh nhân sau khi đã chẩn đoán ung thư. Mặc dù xét nghiệm này không phải là phương pháp chính để phát hiện sớm, nó có thể được sử dụng kết hợp với các phương pháp khác để hỗ trợ chẩn đoán.
Khi nào nên bắt đầu tầm soát ung thư dạ dày?
Những người có nguy cơ cao
Đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao, bao gồm người có tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày, người nhiễm vi khuẩn H. pylori, người mắc bệnh lý dạ dày mãn tính như viêm loét hoặc polyp dạ dày, việc tầm soát sớm là rất quan trọng.
Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo những người thuộc nhóm nguy cơ cao nên bắt đầu tầm soát từ 40 tuổi và lặp lại mỗi 1-2 năm. Tùy thuộc vào kết quả kiểm tra và tình trạng bệnh, bác sĩ có thể điều chỉnh tần suất tầm soát phù hợp.
Những người không thuộc nhóm nguy cơ cao
Đối với những người không có yếu tố nguy cơ rõ ràng, việc tầm soát có thể bắt đầu từ 50 tuổi và thực hiện định kỳ mỗi 2-3 năm. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ như đau bụng, đầy hơi sau khi ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân, hoặc buồn nôn kéo dài, người bệnh cần đến gặp bác sĩ ngay để kiểm tra.
Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường
Ngay cả khi không có yếu tố nguy cơ cao, nếu có các triệu chứng nghi ngờ của ung thư dạ dày (như đau bụng kéo dài, sụt cân nhanh chóng, buồn nôn liên tục), người bệnh nên đi khám và thực hiện các xét nghiệm cần thiết ngay lập tức, bất kể độ tuổi. Việc phát hiện sớm có thể làm tăng cơ hội điều trị thành công lên đến 90% ở giai đoạn đầu .
Lợi ích của tầm soát sớm
Nghiên cứu tại Nhật Bản và Hàn Quốc cho thấy rằng, tầm soát sớm giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong do ung thư dạ dày. Tại Nhật Bản, chương trình tầm soát quốc gia đã giúp giảm tỷ lệ tử vong do ung thư dạ dày xuống hơn 50% trong 10 năm qua. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tầm soát sớm, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao.
Lời khuyên
Tầm soát ung thư dạ dày là biện pháp hiệu quả để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm và tăng cơ hội điều trị thành công. Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao, hãy thực hiện tầm soát định kỳ để bảo vệ sức khỏe. Đối với những người không có nguy cơ cao, việc tầm soát cũng nên được cân nhắc từ độ tuổi 50 trở đi hoặc khi xuất hiện các triệu chứng bất thường.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
