Ám ảnh béo phì: Ăn uống vô độ rồi móc họng vì hối hận

Stress đẩy chị vào cơn thèm ăn vô tận

Chỉ cao 1m51 nhưng nặng đến 58kg, thân hình tròn trịa khiến chị Mai luôn mặc cảm với vóc dáng của mình. Kể từ khi nghỉ làm ở nhà để chăm sóc hai con nhỏ – trong đó có một bé bị tăng động giảm chú ý – cuộc sống của chị bị bao trùm bởi căng thẳng. Những chuỗi ngày bị stress kéo dài khiến chị tìm đến thức ăn như một cách giải tỏa. Càng ăn, chị càng thấy bản thân mất kiểm soát.

Lo sợ tăng cân, chị tìm đến hàng loạt biện pháp tiêu cực: uống thuốc giảm cân, thuốc xổ, thải độc, và thậm chí thử cả các sản phẩm quảng cáo “ăn không lo béo” trôi nổi trên mạng. Sau mỗi lần ăn nhiều, chị uống thuốc để gây tiêu chảy hoặc móc họng để nôn. Có lần, chị dùng bàn chải đánh răng để kích thích nôn cho bằng được.

Hậu quả là gần đây, chị bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đau tức ngực, khó thở. Khi đi khám, bác sĩ kết luận chị bị loét dạ dày thực quản và trào ngược thực quản – hậu quả của những lần nôn ói quá mức.

Điều đáng nói là sau khi thăm khám tiêu hóa, bác sĩ khuyên chị nên tìm đến bác sĩ tâm lý, vì chị có dấu hiệu rõ rệt của rối loạn ăn uống – một dạng bệnh lý tâm thần.
 

Rối loạn ăn uống: Khi nỗi sợ béo trở thành bệnh

PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn – Phó Viện trưởng Viện Phẫu thuật Tiêu hóa, Bệnh viện TWQĐ 108, chuyên gia hàng đầu trong điều trị béo phì tại Việt Nam – cho biết, hiện tượng ăn uống vô độ rồi tự gây nôn, dùng thuốc xổ hay vận động quá sức để “chuộc lỗi” sau ăn không phải là hiếm, đặc biệt là ở nữ giới hoặc trẻ em gái tuổi dậy thì. Đây là một dạng rối loạn ăn uống có thể tiến triển thành bệnh lý tâm thần nếu không được can thiệp sớm.

Theo PGS Tuấn, dấu hiệu nhận biết người mắc chứng cuồng ăn (binge eating disorder) gồm:

• Mất kiểm soát khi ăn: Người bệnh ăn liên tục, không thể dừng lại dù đã no đến mức đau bụng, chướng bụng.
• Ăn uống trong bí mật: Thường ăn vụng, giấu giếm vì xấu hổ hoặc sợ bị phát hiện.
• Ám ảnh việc loại bỏ thức ăn: Sau khi ăn, họ cảm thấy tội lỗi, sợ béo nên cố gắng nôn ói, uống thuốc xổ hoặc nhịn ăn để bù lại.
• Tập luyện cực đoan: Có người ăn xong liền tập thể dục quá sức để giảm lượng calo vừa nạp.

Cảnh báo hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe

Những hành động tự hủy hoại cơ thể này để lại hậu quả nặng nề: loét thực quản, trào ngược dạ dày, rối loạn điện giải, giảm kali máu, suy tim, suy thận, mệt mỏi kéo dài. Ở trẻ em, tình trạng này còn nguy hiểm hơn nếu các em giấu kín tình trạng của mình với phụ huynh.
PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn cảnh báo: “Chúng tôi từng tiếp nhận nhiều trường hợp trẻ chỉ trong vài tháng nghỉ hè đã tăng 20–30 kg vì ăn uống không kiểm soát. Không chỉ ảnh hưởng thể chất như rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc, táo bón do lạm dụng thuốc nhuận tràng, việc này còn làm tổn thương tâm lý sâu sắc.”
 

Giải pháp: Cần điều trị từ gốc – tâm lý và nhận thức

Nguyên nhân chính của rối loạn ăn uống thường bắt nguồn từ tâm lý – stress, trầm cảm, tổn thương cảm xúc hoặc sang chấn tâm thần trong quá khứ như bị bạo hành, xâm hại hoặc bị bỏ rơi. Do đó, điều trị cần phối hợp giữa chuyên gia tiêu hóa và bác sĩ tâm lý.

PGS Tuấn khuyến nghị: "Nếu phát hiện bản thân hoặc con em có dấu hiệu ăn uống mất kiểm soát, cần chủ động tìm đến bác sĩ tâm lý. Càng điều trị sớm, khả năng phục hồi càng cao."

Ngoài việc can thiệp y tế, người bệnh cần:

• Thừa nhận vấn đề: Không phủ nhận tình trạng bản thân, coi đó là bước đầu tiên để hồi phục.
• Chia sẻ với người thân: Tìm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè.
• Tránh các yếu tố kích thích ăn uống: Hạn chế tiếp xúc với các khu vực, môi trường dễ khiến bản thân ăn vô độ như hàng ăn vặt, buffet…
• Tập thói quen ăn uống lành mạnh: Có kế hoạch bữa ăn khoa học, ăn đúng giờ, đúng lượng.

Rối loạn ăn uống không chỉ là chuyện cân nặng, mà là một vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng. Đừng coi nhẹ những biểu hiện bất thường trong hành vi ăn uống – vì can thiệp kịp thời có thể cứu vãn sức khỏe và cả cuộc sống của người bệnh.