Ngưng thở khi ngủ – sát thủ thầm lặng?

1. Ngưng thở khi ngủ là gì?

Hội chứng ngưng thở khi ngủ là một bệnh lý thường gặp hiện nay, có khả năng gây nguy hiểm và cả những biến chứng tử vong.

Tuy nhiên, hội chứng này thường không được chẩn đoán, hầu hết bệnh nhân đều không biết mình đang bệnh vì hiện tượng ngưng thở chỉ xảy ra trong lúc ngủ.

Ngưng thở khi ngủ đặc trưng bởi các cơn ngừng thở khi ngủ mặc cho những cố gắng để thở của bệnh nhân và thường đi kèm với giảm độ bão hòa oxy máu. Bệnh có thể gây nên trạng thái buồn ngủ ban ngày, thiếu tập trung và có nguy cơ gây tai nạn cũng như về lâu dài có thể dẫn đến các vấn đề khác về sức khỏe như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch.

Chứng ngưng thở khi ngủ được chia làm ba loại, đó là:

• Ngưng thở tắc nghẽn (OSA)
• Ngưng thở trung ương (CSA)
• Ngưng thở hỗn hợp (MSA)

Ngưng thở tắc nghẽn là tình trạng hay gặp nhất, ảnh hưởng đến khoảng 4% nam giới và 2% nữ giới. Tuy nhiên, người ta tin rằng chỉ khoảng 10% số bệnh nhân bị chứng ngưng thở tắc nghẽn đi khám để được điều trị trong khi hầu hết người bệnh không được thăm khám và chẩn đoán.

2. Yếu tố nguy cơ bệnh Ngưng thở khi ngủ

• Ngưng thở khi ngủ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất là ở tuổi trung niên, tăng dần theo tuổi, nam nhiều hơn nữ.
• Béo phì là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất của hội chứng ngừng thở khi ngủ tắc nghẽn, tỉ lệ mắc bệnh cao ở các đối tượng có chỉ số Khối cơ thể (BMI)> 28.
• Nam giới có tỉ lệ mắc bệnh cao gấp hai lần so với nữ giới.
• Cổ to (Nam giới có chu vi cổ trên 43cm và nữ trên 38cm là những đối tượng nguy cơ mắc hội chứng ngừng thở khi ngủ tắc nghẽn).
• Bất thường giải phẫu ở đường hô hấp trên: Lệch vách ngăn mũi, vòm miệng khẩu cái mềm và lưỡi gà quá lớn, quá phát Amidan, lưỡi lớn và dày. Họng miệng và hạ họng hẹp do niêm mạc và mô dưới niêm mạc quá dày. Hàm nhỏ, hàm dưới ra sau. Xương móng thấp hơn bình thường. Khối u vùng mũi họng, sau phẫu thuật và xạ trị khối u ở vùng mũi họng gây phù nề hoặc xơ sẹo. Người thân của bệnh nhân hội chứng ngừng thở khi ngủ có nguy cơ mắc bệnh gấp hai lần do những bất thường tương tự về giải phẫu.
• Phẫu thuật tuyến giáp gây tổn thương hệ cơ kiểm soát đường hô hấp.
• Uống rượu, hút thuốc lá, sử dụng thuốc an thần, thuốc gây nghiện làm giảm trương lực cơ.

3. Triệu chứng bệnh Ngưng thở khi ngủ

Đối tượng có các triệu chứng nghi ngờ hội chứng ngừng thở khi ngủ:

• Ngủ ngáy kèm theo ngừng thở, ngạt thở
• Buồn ngủ nhiều ban ngày
• Thức giấc nhiều lần trong đêm
• Đi tiểu nhiều lần trong đêm
• Đau đầu buổi sáng
• Giảm trí nhớ, giảm độ tập trung
• Thừa cân, béo phì, bất thường vùng hàm mặt.
• Tăng huyết áp kháng trị

Những dấu hiệu về hội chứng ngưng thở lúc ngủ, người bệnh nên đến các chuyên khoa hô hấp khám ngay để được điều trị sớm nhất có thể. Các chuyên gia cảnh báo nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm hội chứng ngưng thở lúc ngủ sẽ góp phần gây ra những biến chứng nguy hiểm như: tai biến mạch máu não, cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, tai nạn giao thông, tai nạn lao động, giảm trí nhớ, mất tập trung, đột tử trong đêm.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ ở trẻ em có thể gây ra tình trạng hiếu động thái quá, hay gây gổ, giảm thành tích học tập, tiểu dầm.

4. Phòng ngừa bệnh Ngưng thở khi ngủ

• Để phòng ngừa hội chứng ngưng thở khi ngủ, những trường hợp bệnh nhân bị thừa cân béo phì thì việc giảm cân không chỉ quan trọng với hội chứng ngưng thở khi ngủ mà còn với các bệnh lý khác như rối loạn chuyển hóa, mỡ máu, huyết áp…
• Những trường hợp có kèm theo bất thường về giải phẫu như bất thường hàm mặt, lưỡi gà rủ quá thấp cần có can thiệp về chuyên khoa.
• Thay đổi lối sống có thể làm nhẹ bớt triệu chứng ngưng thở khi ngủ: giảm, tránh uống rượu, ngưng các thuốc an thần và chất gây nghiện, ngưng thuốc lá, thay đổi tư thế ngủ (quay đầu giường lên cao 10cm, tránh nằm gối cao; một số bệnh nhân bị ngưng thở khi ngủ nhẹ hay ngáy to có thể ít bị vấn đề về hô hấp khi nằm nghiêng).

5. Các biện pháp chẩn đoán bệnh Ngưng thở khi ngủ

Nếu có vấn đề về giấc ngủ, khuyến nghị nên đi khám và tư vấn với bác sĩ chuyên khoa Hô hấp. Bác sĩ điều trị có thể tiến hành thăm dò sâu hơn về giấc ngủ để chẩn đoán, được gọi là: đo đa ký giấc ngủ. Thử nghiệm này sẽ xác nhận bạn có bị hội chứng ngưng thở khi ngủ hay không và đang bị loại nào. Bác sĩ cũng có thể thực hiện thêm các thử nghiệm khác để tìm xem bạn có đang bị bệnh lý nào khác mà mình không biết như suy tim, bệnh hô hấp mãn tính, bệnh về thần kinh hoặc bệnh về hóc môn.

• Khám lâm sàng Hô hấp
• Khám lâm sàng Tai Mũi Họng
• Điện tim thường
• Ghi đa ký hô hấp, tiến hành bởi một chuyên gia về giấc ngủ ở nhà hay bệnh viện, cho phép xác định chỉ số ngừng thở thở yếu (IAH) (IAH >= 30 Ghi đa ký giấc ngủ đủ để chẩn đoán, IAH < 30 Ghi đa ký giấc ngủ cần thiết)

6. Các biện pháp điều trị bệnh Ngừng thở khi ngủ

Có nhiều phương pháp điều trị chứng ngưng thở khi ngủ và bệnh nhân sẽ được chỉ định tùy theo tình trạng sức khỏe. Bác sĩ của bạn có thể cần phải hội chẩn với bác sĩ chuyên khoa khác. Kế hoạch điều trị cho bạn có thể phối hợp các phương pháp điều trị dưới đây:

• Liệu pháp áp lực đường thở dương liên tục.
• Đeo nẹp hàm.
• Phẫu thuật.
• Giảm cân.
• Thay đổi lối sống.